ecofolie

Nieuwsbrief Ecofolie nr. 16 - februari 2015

Beste leden en sympathisanten,

Het is weer een hele poos geleden dat jullie nog eens een nieuwsbrief mochten ontvangen. Buiten de spotlichten van de media hebben we de voorbije maanden weer getracht om, kleinschalig, ons steentje bij te dragen aan een gezonde leefomgeving. Onder andere via de milieuraad, de jaarlijkse rondleidingen in Casa pouBelle (80 bezoekers dit jaar) en een eerste kritische evaluatie van het lang verwachte mobiliteitsplan van de stad Gent, trachten we de vinger aan de pols te houden.

Naast deze lokale activiteiten focussen we op wat er mondiaal gaande is. Laat dit misschien de rede zijn van enig uitstelgedrag om deze 16de editie te publiceren. Het zou fijn zijn een gebalanceerd evenwicht tussen enige kritische bemerkingen en wat goed nieuws in één nieuwsbrief te kunnen bundelen, maar helaas valt er nog weinig prettig nieuws te melden aangaande de toestand van onze planeet.

Alvorens over te gaan op het inhoudelijke zou ik willen beklemtonen dat ik als auteur de verantwoordelijkheid betreffende de inhoud van deze editie geheel en ondeelbaar voor eigen rekening neem.

Full Red Alert

Met uitzondering van een hoopvol lokaal of regionaal bericht gaat het ronduit de verkeerde kant uit met het klimaat op onze aardbol. Zowat alle knipperlichten kleuren intens rood. De diverse grafieken op de site van de NASA (facts) spreken voor zich. Warmterecords worden jaar na jaar verbroken (1). De stijging van de zeespiegel gaat gestaag verder (2). Het koolstofdioxidegehalte in de lucht flirtte in 2014 met de 400 ppm (3) om wellicht vanaf 2015 permanent daarboven te blijven, en vervolgens gestaag richting 500 ppm te evolueren. Het Arctisch zee-ijs krimpt (4) en ook aan land is er sprake van accelererend afsmelten (5 en 6). Met het mondiaal bosbestand (7) loopt het evenzeer fout. En de vraag naar steenkool (8 en 9), de meest CO2 verwekkende energiedrager - mede als gevolg van de toenemende vraag naar staal (10) - blijft jaar na jaar toenemen. De mondiale staalproductie verdubbelde in slechts 13 jaar tot 1,607 miljard ton.

Klimaatverandering ervaren

Als ik in mijn archieven snuister, kom ik wel eens een oud artikel tegen met een titel als: “Over 50 jaar hier het klimaat van Zuid Frankrijk.” Persoonlijk mocht ik eind november 2014 getuige zijn van klimaatverandering bij onze zuiderburen. Het resultaat van zeer uitzonderlijke neerslag (11) tijdens een periode dat het water van de Middellandse Zee uitzonderlijk hoge waarden (12) aangaf voor de tijd van het jaar, was indrukwekkend. Nooit geziene lokale overstromingen sinds de metingen, meerdere slachtoffers, erosie die in volume niet meer in te schatten valt en zelfs diefstallen vanwege uitgeschakelde alarminstallaties. Daarnaast greep ook een diffuse milieuramp plaats onder de vorm van allerhande (chemische) producten en voorwerpen die door het wassende water werden verzwolgen. Een fenomeen waar niemand over rept. Ook Zuid Engeland, Nederland, Italië en Marokko deelden in de watersnood gedurende het voorbije jaar.

Tot op heden blijft klimaatverandering echter voor velen synoniem - of zeg maar wensdroom - voor een meer exotisch klimaat dat onze richting zal uitkomen. Daarom blijf ik van mening dat de term ‘klimaatverwarring’ veel meer de lading dekt van wat zich nu en in de nabije toekomst zal voltrekken.

Politiek: het orkest op de Titanic

Het is een oud zeer en tevens geen geheim: het beleid anticipeert veelal uiterst traag. Op politiek
niveau gaat men steeds op zoek naar het compromis in de hoop de diverse lobby’s,
drukkingsgroepen, maar vooral de eigen achterban tevreden te stellen. Het korte termijn denken
domineert in dit proces. Aan de heilige koe van de consumptie mag echter nooit geraakt worden.
De ommezwaai van consumeren naar conserveren, herstellen en hergebruiken, lijkt beleidsmatig
dan ook een onmogelijke opdracht. We blijven rondjes draaien in dezelfde cirkel waarin de
productie (consumptie) zorgt voor arbeid & diensten en het hierdoor gegenereerde loon dan
weer besteed moet worden om diezelfde productie op peil te houden of te laten groeien (meer
dividenden). Het is alleen vervelend dat productie steeds minder garant staat voor extra arbeid.
En er is geen politicus of politieke partij die het daadwerkelijk ombuigen van het huidige
consumptiegedrag durft agenderen. Verder dan het stimuleren van reeds bewuste burgers durft
men niet te gaan. Dus blijven we massaal grondstoffen, energie, water en voedsel verspillen tot
plots - en niemand zal het zogenaamd hebben zien aankomen - bepaalde grondstoffen,
energiedragers of daaraan gekoppelde diensten, wegens schaarste duur tot onbetaalbaar zullen
worden, met alle sociale, maatschappelijke en economische gevolgen van dien.

Voor wat het leidingwater betreft, is dit proces trouwens al volop bezig. Zonder één druppel
water te hebben verbruikt of geloosd int de drinkwatermaatschappij reeds om en bij de 60€ per
particuliere afnemer per jaar. Bovendien betaalt degene die zuinig is met drinkbaar water
beduidend meer per m³ dan wie zijn zwembad laat vollopen (zie tarieven op uw eigen factuur).
Dit is zonder meer sociaal onrechtvaardig en een verzorgingsstaat onwaardig. Het is dan ook de
vraag hoe lang de bevolking, of specifieke bevolkingsgroepen, dit nog zullen blijven tolereren. (cf
nieuwsbrief 14 ‘Doelpunten voor betaalbaar water’).

Evengoed tracht men nog steeds de buurman met zonnepanelen als veroorzaker van de stijgende
elektriciteitsprijzen aan te wijzen. In één van de komende nieuwsbrieven mag u zich echter aan
een ander verhaal verwachten.

Zorgen voor de aarde en haar natuurlijke rijkdommen

Waar ook de term consuminderen of downsizen valt, slaat de paniek al snel toe. Het huidige productieapparaat mag niet stagneren, laat staan sputteren. (zie ook E.F. Schumacher ‘Hou het klein’ ; Small is Beautiful , 1973).

Eens we de aarde, met inbegrip van haar natuurlijke rijkdommen, zouden valoriseren en koesteren, kunnen er prompt overvloedig arbeidsplaatsen gecreëerd worden.

Enkele concrete voorbeelden:

Mondiaal:

De opkuis van diverse historische vervuilingen wordt steevast uitgesteld naar latere datum
of ze blijven zelfs aangroeien. Vb: de ‘plastic soup’ in de oceaan groeit jaarlijks aan met naar
schatting 28,3 miljoen ton (ongeveer 10% van de mondiale jaarproductie van kunststoffen
zou in zee terecht komen). Een andere studie heeft het over naar schatting 6 miljoen ton,
hoe dan ook in beide gevallen véél te veel.

Met de winning van olie uit teerzand en schalie-olie en gas zijn we weerom de basis aan het
leggen voor een omvangrijke toekomstige industriële vervuiling, die weerom volgende
generaties in de mate van het mogelijke, zullen moeten opkuisen voor zover dat nog
haalbaar zal zijn.

De halve wereldbevolking en bedrijfswereld dient van zijn of haar olie- en energieverslaving
af te raken. Dit kan o.m. door ze het lokaal en regionaal leven maar ook het ambachtelijke te
laten herontdekken. Een hele uitdaging!

Europees:

Diverse infrastructuurwerken met een sterk nadelig effect voor het leefmilieu dienen opnieuw te worden aangepakt 1) niet infiltrerende wegbedekkingen, 2) gescheiden rioolstelsels, 3) herinrichten van (bijkomende) overstromingsgebieden, 4) rechtgetrokken waterlopen hun natuurlijk traject weergeven, 5) massieve aanpak om bestaande woningen, bedrijven en openbare gebouwen, echt en op korte termijn, zeer energiezuinig te maken, 6) beduidend verhogen van de hernieuwbare stroomproductie met als doel 100% binnen enkele decennia, 7) decimeren van de oppervlakte gazon op openbaar en privé-terrein ten gunste van meer biologisch gediversifieerde aanplantingen, 8) elimineren van talloze nutteloze transporten 9) toepassingen van hemelwater, enz...

Lokaal:

Hier verwijs ik graag naar eerdere nieuwsbrieven en diverse voorstellen die Ecofolie deed aan de stad Gent, de bevoegde schepen en of de milieuraad, alsook ons laatste voorstel (15) betreffende het vervangen van de P-route door een F-route (P staat voor Parkeer en F voor Fiets).

Milieutop Parijs eind 2015

Deze dagen likt Parijs haar wonden van een laffe daad. Toch zal ze, als gaststad voor de komende
en de meest beslissende milieutop ooit, haar taak terug moeten opnemen. Dit wordt immers de
top van de allerlaatste kans, de allerlaatste hoop. Aangezien ik ook de eindrapporten van vorige
bijeenkomsten alsook de commentaren van enkele wereldspelers volgde, kan ik slechts tot de
conclusie komen dat één en ander grondig fout zit in de verdeling van de emissierechten onder
de verschillende landen. Onenigheid troef dus (zie milieutop Lima 2014), maar voor het
inhoudelijke discour omtrent de top in Parijs voorzie ik o.m. een volgende nieuwsbrief.
Mocht er toch een akkoord uit de bus komen in Parijs, dan is het nog de vraag of de
ondertekenaars zich zullen houden aan de gemaakte beloften. Bovendien rijst de vraag of de weg
niet wordt geopend naar onregelmatigheden in de monitorring.

Klimaatadaptatie

Als de top in Parijs mislukt rest de wereld nog enkel zich aan te passen aan de steeds sterker
veranderende klimatologische omstandigheden. Voor wie vermogend is zijn de kansen om zich
te beschermen tegen een aantal vormen van klimaatverwarring, of ze zelfs te ontvluchten onder
bepaalde omstandigheden, alvast hoger. Het zal dan ook één van de belangrijke taken worden
voor de beleidsmakers om mondiaal de nodige sociale correcties en hulpprogramma’s in het
beleid te voorzien. Zo niet zullen er steeds meer en omvangrijkere ecociden (13) plaatsgrijpen.
Indien het huidig tempo waarmee zowel Europa, de Federale en de Vlaamse regering alsook de
lokale besturen maatregelen doorvoeren blijft aanhouden, verliezen we de strijd onherroepelijk.
Bovendien gaat het al te vaak om maatregelen die de aandacht wegtrekken van de essentie en
helaas ook in een aantal gevallen om schijnoplossingen die de belastingbetaler bovendien hopen
geld kosten (14 a en b). Geld dat, nu meer dan ooit, broodnodig is om te investeren in dringende
zorg voor de NV Moeder Aarde. Niet om ze gulzig leeg te melken.

Stefaan Onghena, januari 2015

 

Voetnoten
(1) http://climate.nasa.gov/vital-signs/global-temperature/
(2) http://climate.nasa.gov/vital-signs/sea-level/
(3) http://climate.nasa.gov/vital-signs/carbon-dioxide/
(4) http://climate.nasa.gov/vital-signs/arctic-sea-ice/
(5) http://climate.nasa.gov/vital-signs/land-ice/
(6) http://www.zeeburgnieuws.nl/nieuws/kv_groenland_bedreigd.html
(7) http://climate.nasa.gov/vital-signs/forest-cover/
(8) http://en.wikipedia.org/wiki/World_energy_consumption#Coal
(8) http://www.worldcoal.org/resources/coal-statistics/
(10) MO magazine - zomer 2014 - ‘staal produceren in tijden van klimaatverandering’.
(11) In één uur tijd viel evenveel regen als gedurende de gehele periode van 1 tot 15
januari in ons land, zijnde 75 mm. In één dag viel het equivalent van meer dan een seizoen.
(12) Bron: Méteo France: op 22 december 2014 bedroeg de temperatuur van het
kustwater aan de Middellandse Zee in Frankrijk 15°C en aan het Kanaal 11°C
(13) Fred Pearce ‘de Laatste generatie’ 2006/2007 ISBN 978 90 6224 4744
(14a) Ringland in Antwerpen is een typisch voorbeeld van een bouwproject dat het milieu niet
ten goede komt, maar wel zeer lokaal de leefbaarheid verhoogt (extra openbare ruimte en minder
decibels) om de leefbaarheid elders, vooral aan de tunnelmonden en verluchtingskokers,
behoorlijk te doen dalen. Voor de waanzinnig hoge mobiliteit op de Antwerpse ring biedt deze
overkapping geen oplossing. Toch is het draagvlak (burgers, bedrijven én politici) voor dit project
zeer groot want ook bouwpromotoren en projectontwikkelaars zien hierin opportuniteiten.
Zowel voor de aanleg van ringland zelf, als voor de ontwikkeling van de terreinen erboven.
(14b) In Gent promoot men de stad als klimaatneutraal tegen 2050. Slechts op interne
documenten wordt aangegeven dat dit exclusief de bedrijven is die in het ETS-regime (The EU
Emissions Trading System) zijn opgenomen. Ook de emissies van de scheepvaart en luchtvaart
zijn niet van tel.
De top drie van ETS genoteerde Gentse bedrijven alleen al stoten gezamenlijk jaarlijks meer dan
10 miljoen ton CO2 uit.

(15)

Ecofolie vzw - Mobiliteit & Mobiliteitsplan Gent - januari 2015

Bemerkingen ingevolge de aankondiging van het mobiliteitsplan voor de Stad Gent.

Citaat van schepen Watteeuw: “In Gent zijn verplaatsingen voor niemand nog aangenaam. Er is
conflict tussen alle mobiliteitsvormen.”

1. Positief

Het mobiliteitsplan, zoals voorgesteld, is een kleine stap in de goede richting. Te waarderen
omwille van een uitbreiding van de voetgangerszone, die de binnenstad (gedeelte binnen de R40)
leefbaarder zal maken, er de doorstroming van het openbaar vervoer zal vergemakkelijken, het
conflict tussen fietsers en auto’s zal afzwakken en lokaal de uitstoot van fijn stof en lawaaihinder
doet dalen. Het plan elimineert immers het huidig doorgaand verkeer.

2. Wat ontbreekt

Gezien de huidige P-route verdwijnt en er heel wat verkeer uit de centrumzone wordt gebannen,
zou er ruimte moeten zijn voor een nieuw in te richten F-route (F staat voor Fiets). Een stad
wordt pas een volwaardige fietsstad indien de fietser vlot de stad kan doorkruisen zonder al te
veel conflict met openbaar vervoer (o.a. gevaarlijke tramsporen), taxi’s, al te drukke
winkelwandelstraten en natuurlijk ook wagens en toeleveranciers. De ervaring leert ons dat het
huidige verkeersvrije centrum immers nooit echt vrij van gemotoriseerde voertuigen is geweest.
Tijdens evenementen maar ook tijdens koopzondagen, solden of het toeristisch hoogseizoen is er
vaak geen doorkomen aan voor fietsers in de kuip van Gent.

Ecofolie pleit daarom voor de inrichting van een volwaardige fietsring rond de kuip van Gent.

3. Iets te mooi voorgesteld

De verdubbeling van de voetgangerszone is voor interpretatie vatbaar:

  1. Het Patershol is nu reeds quasi voetgangerszone (de meerwaarde zit vooral in het
    autovrij maken van de Kraanlei en Oudburg).
  2. Het park aan de Lousbergskaai is nu reeds autovrij (vanwaar die inkleuring als ‘nieuw’
    voetgangersgebied?)
  3. De hele zone rechts van de St Pietersnieuwstraat kan men bezwaarlijk een verkeerszone
    noemen (gebouwen Ugent).
  4. Bij een tweede presentatie van het mobiliteitsplan werd de St Pietersnieuwstraat weerom
    opgewaardeerd tot mogelijks verkeersluwe straat i.p.v. voetgangerszone.

4. Overtredingen opvolgen

Straten en invalswegen knippen zal de binnenstad zeker verkeersluwer maken en dus ook veiliger
voor de fietsers en voetgangers. Maar ervaren gebruikers van de openbare weg in de Gentse
binnenstad weten dat zeer weinig wordt opgetreden, laat staan geverbaliseerd, voor overtredingen
m.b.t. snelheid en binnenrijden in het voetgangersgebied. Ook roekeloos rijgedrag komt nog al te
vaak voor en geeft fietsers en voetgangers een onveiligheidsgevoel, wat kan leiden tot het
verkiezen van de wagen boven de fiets, zeker ook m.b.t. kinderen.
Op de meeste straten die geknipt zullen worden, rijdt een tram of bus. Het fysisch knippen is er
dus onmogelijk gezien een vrije doorgang moet blijven, ook voor Ivago en of hulpdiensten. Hoe
misbruiken verhinderen?

5. Zone 30 binnen de R40

Er is geen enkele reden om de zone-30 niet onmiddellijk in te voeren. Er zijn grofweg 100
invalswegen vanuit de R40 richting binnenstad. In totaal hangen er momenteel veel meer borden
binnen die ring. Het betreft dus veelal gewoon een verplaatsing van die borden (demonteren en
opnieuw monteren op een bestaande paal).
Kleine invalswegen zijn vaak nu al zone 30 en hebben reeds een bord.

6. R40/R4

De R40 is momenteel verzadigd in de spitsuren en is op een aantal plaatsen onvoldoende
voorzien van (veilige) oversteekplaatsen voor voetgangers en fietsers (vb: tussen
Nieuwewandeling en Drongensteenweg is er geen oversteekplaats). Bijkomende zebrapaden
zullen de doorstroom van het autoverkeer afremmen. De te verwachten aangroei van de Gentse
bevolking betekent een toename van 12.000 à 15.000 voertuigen. Ook de economische activiteit
groeit en trekt extra mobiliteit aan. Bovendien zal het knippen van diverse straten leiden tot
toenemende af te leggen kilometers op de R40 voor thuisleveringen, thuisverplegers, huisartsen,
pakjes en koeriersdiensten e.d. die, om van de ene wijk naar de andere te rijden, verplicht telkens
de R40 dienen te nemen.
Voor velen zal de omweg via de R4 te groot zijn en ook die is vaak reeds behoorlijk verzadigd.
Er valt dus meer filevorming te verwachten op beide ringwegen waardoor daar een niet
onbelangrijke toename van verkeersdrukte, lawaaihinder en uitstoot van fijn stof zal plaatsgrijpen.
Dit is noch voor de fietsers en voetgangers op die wegen en nog minder voor de bewoners aldaar
een goede zaak.
Om de uitstoot van fijn stof en de lawaaihinder te beperken, maar evenzeer omwille van de vaak
korte invoegstroken op de R4, is het dus aangewezen om de snelheid over de gehele R4 te
beperken tot 70 km/u.

Buurtinitiatieven

In vele Gentse buurten ontstaan werkgroepen, ook rond mobiliteit, die de problemen in hun wijk
maar al te goed kennen en grondig kunnen analyseren. Hun voorstellen zijn ook onderdeel van
het Gentse mobiliteitsplan en hoe deze stad dient te evolueren. Het is dan ook belangrijk hun
voorstellen mee te integreren.
Vb: Precaire Puzzel: visietekst werkgroep verkeer 2013.

Stefaan Onghena, januari 2015

 

© Wenst u deze nieuwsbrief geheel of gedeeltelijk door te mailen naar geďnteresseerden?
Gráág! Wel staan we erop een volledige bronvermelding (ECOFOLIEvzw + auteur en datum) te voorzien. Bedankt!